Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2010 στις 18.30
Προβολή: Μνήμες Δεγκτζήδων
Το ντοκιμαντέρ «Μνήμες Δεγκτζήδων» της Μαρίας Πετρά επιχειρεί να αποτυπώσει τη χρονική «διαδρομή» ενός βιομηχανικού συγκροτήματος καπναποθηκών στη Ξάνθη, δίνοντας παράλληλα την σκιαγράφηση των σημαντικότερων χρονικών στιγμών στην πορεία της πόλης από τα τέλη του 19ου μέχρι τις αρχές του 21ου αιώνα. Πέρα από την περιγραφή των γεγονότων του παρελθόντος, στόχος του ντοκιμαντέρ είναι να θέσει ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο η «μνήμη» ενός βιομηχανικού συγκροτήματος εντάσσεται και φιλτράρεται στη συλλογική μνήμη της κοινωνίας, που το περιβάλλει, καθώς επίσης και τους τρόπους και το βαθμό, που αυτή η κοινωνία επιλέγει να επέμβει και να διαχειριστεί τα βιομηχανικά μνημεία, επαναπροσδιορίζοντας έτσι τη σχέση της με αυτά. Μεγάλο τμήμα του σεναρίου της ταινίας βασίζεται στο βιβλίο του Στέφανου Ιωαννίδη «Οι Δεγκτζήδες και άλλα διηγήματα».
Σύνοψη σεναρίου
Ξάνθη 2005. Ένας ηλικιωμένος άντρας γύρω στα 80, παλιός Δεγκτζής(καπνεργάτης) στο επάγγελμα περιπλανιέται μέσα στους χώρους ενός παροπλισμένου καπνομάγαζου, το οποίο σύντομα θα αλλάξει μορφή και λειτουργία. Αναζητώντας τις μνήμες τις δικές του, αναζήτα και εικόνες της πόλης, που χάθηκαν , μέσα από το «βίο» του βιομηχανικού μνημείου. Θα αποτυπώσει τις μνήμες του αυτές σε ένα γράμμα. Παραλήπτης, ο γιος του, αρχιτέκτονας, σε γραφείο αρχιτεκτονικών μελετών, το οποίο έχει αναλάβει τη «μετάλλαξη» του βιομηχανικού μνημείου σε πολιτιστικό κέντρο ποικίλων δραστηριοτήτων.
Το γράμμα
«Ξάνθη, 10/Μαίου /2005
Γιόκα μου,
....τούτο το λακιρντί θα σε το πω, με αυτό εδώ το γράμμα.. Εγώ ένας γερο-Δεγκτζής, o πατέρας σου. Γιατί, γράμμα θα μου πεις; Πότε σε βρίσκω και πότε σε χάνω Γιώργη μου στα τηλέφωνα. Πες και εκείνης της γραμματέας σου βρε παιδάκι μου, να μη… χάνει εκείνες τις συνδέσεις και με έχει συνέχεια στο περίμενε Καλύτερα γράμμα σε λέω, να ζυγιάσω και να κουμαντάρω εδώ τη σκέψη μου, τα λόγια …τις μνήμες μου..
Τη μνήμη Γιώργη μου ποιος την ορίζει; Οι άνθρωποι; o χρόνος; Αλλάζει, μορφές αλλάζει τοπία, ανθρώπους,.. κτίρια. Οι μνήμες οι παλιές δίνουν τη θέση τους στις μνήμες τις καινούργιες…και ό,τι θα φτιαχτεί σήμερα τίποτα δε θα θυμίζει το χθες..
Μια φορά ήταν μια πόλη. Μια φορά Γιώργη μου ήταν η Ξάνθη. Τόπος με πολλούς λαούς, πολλές φωνές, έτσι όπως τα εξήγαγε ένα βράδυ του ’38, ο Μάρκος στο μαγαζί του «Μπάρμπα Σταύρου» στο Γκαζχανέ: «…Η Ξάνθη έχει έμορφες έχει και χανουμάκια, όπου τρελαίνουν τον ντουνιά με τα γλυκά ματάκια. Για αυτό κι εγώ αγάπησα μιαν όμορφη τσαχπίνα και θα την κλέψω μια βραδιά να πάμε στην Αθήνα. Και θα την κάνω χριστιανή και θα τηνε βαφτίσω και τότε χανουμάκι μου μαζί σου θε να ζήσω..»
Ο καρπός του τόπου ευλογία και κατάρα ήταν το καπνό . Το καπνό το φυτεύαμε, στους γιακάδες: Yaka(Γιακά) , Kucuk(Κιουτσουκ) Yaka, Suvan(Σουβαν) Yaka, Orta Yaka, . Μπασμάς και εκλεκτά ανατολίτικα καπνά μυρωδάτά, γλυκόπιοτα. Τόσο πολύ τ’ άρεσε τα χώματα και το ξερό κλίμα μας το καπνό που εύκολα δεν διώχνεται. .Εεμ 300-400 και χρόνια καλλιέργειας, …έτσι γίνηκε το χώμα μονοφαγάδικο και σε κάποιες περιοχές δε δέχεται να φυτρώσει τιποτής άλλο παρ’ εξ του καπνού.
Την έκαμε το καπνό την Ξάνθη από χωρίο κοτζάμ πόλη.. κι οι έμποροι ερχότανε να πάρουν τον εκλεκτό της καρπό …να κάμουνε ..τα πρώτα καπνομάγαζα …. Από το 1870 μέχρι το 1920 η Ξάνθη είχε ίσαμε 55 καπνικές εταιρείες…
Βιογραφικό
Η Μαρία Πετρά γεννήθηκε στην Ξάνθη, τελείωσε το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το 2005 τελείωσε το μεταπτυχιακό της Πολιτισμικής Πληροφορικής και Επικοινωνίας του τμήματος Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου(Μυτιλήνη). Η εκπόνηση της μεταπτυχιακής διατριβής με θέμα «Μια καπναποθήκη της Ξάνθης και οι μνήμες των Δεγκτζήδων», στάθηκε η αφορμή για τη δημιουργία του ημίωρου ντοκιμαντέρ με τον τίτλο: «Μνήμες Δεγκτζήδων», η οποία και ολοκληρώθηκε τελικά το 2007. Το ντοκιμαντέρ «Μνήμες Δεγκτζήδων» είναι η πρώτη της κινηματογραφική απόπειρα.
