Παρασκευή 13 Φεβρουαρίου 2015 στις 20.30
Επιστροφή στον Τζίγκα Βερτόφ: Προβολές ταινιών & συζητήσεις
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΤΖΙΓΚΑ ΒΕΡΤΟΦ (από Παρασκευή 6/2, σε Αθήνα-Θεσσαλονίκη)
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΤΖΙΓΚΑ ΒΕΡΤΟΦ
ΠΡΟΒΟΛΕΣ & ΣΥΖΗΤΗΣΕΙΣ
«Ο άνθρωπος με την κινηματογραφική μηχανή πρέπει να εγκαταλείψει τη συνήθη ακινησία του. Πρέπει να εξασκήσει τις ικανότητες του να παρατηρεί, να αντιδρά με ταχύτητα και επιδεξιότητα, ώστε να συμβαδίζει με τα φευγαλέα φαινόμενα της ζωής».
«Η βιομηχανία του κινηματογράφου είναι μια μικροσκοπική νησίδα
μέσα στη θυελλώδη θάλασσα της ζωής».
Τζίγκα Βερτόφ
Τέσσερα σπάνια αριστουργήματα του σοβιετικού κινηματογραφιστή Τζίγκα Βερτόφ, του δημιουργού που με το πρωτοποριακό έργο του θεμελίωσε την τέχνη του δοκιμιακού, μη μυθοπλαστικού κινηματογράφου, του πειραματιστή που παραμένει ως σήμερα πυλώνας έμπνευσης στην ιστορία εκείνων των κινούμενων εικόνων που πασχίζουν να αποτυπώσουν τη θαυμαστή πολυπλοκότητα της καθημερινής ζωής.
Αρνούμενος το σενάριο και τη γραμμική αφήγηση, τον ηθοποιό και τα κοστούμια, το μακιγιάζ και τα σκηνικά, το ελεγχόμενο περιβάλλον του στούντιο, ο «Κινηματογράφος-Μάτι» (Kino-Glaz) του Τζίγκα Βερτόφ βγήκε στους δρόμους και έβαλε στοίχημα να μεγεθύνει την πρόσληψη της πραγματικότητας μέσα από την πειραματική ποίηση του κάδρου και του μοντάζ, προκειμένου να αποτυπώσει κάθε έκφανση της ζωής σε μια Σοβιετική Ενωση όπου η επιταχυνόμενη πραγματικότητα ξεπερνούσε και την πιο καλπάζουσα φαντασία. Ο «Κινηματογράφος-Αλήθεια» του Τζίγκα Βερτόφ, γέννημα-θρέμμα μιας επανάστασης που χρειαζόταν νέα γλώσσα για να εκφραστεί, νέος και εκπληκτικός έναν αιώνα μετά, εξακολουθεί να τροφοδοτεί τους κινηματογραφιστές του πραγματικού με εικόνες από το μέλλον.
Οι ταινίες προβάλλονται με ελληνικούς υπότιτλους και μεσότιτλους.
Παρασκευές στις 8:30 μμ // Είσοδος ελεύθερη
Αγαθουπόλεως 65 & Αχαρνών, Αθήνα // Ιουστινιανού 24, Θεσσαλονίκη
kontra_ekdiloseis@eksegersi.gr
www.eksegersi.gr
~ Παρασκευή 06/02/2015 ~
ΤΟ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΟ ΜΑΤΙ
(Kinoglaz (Life Unrehearsed), Σοβιετική Ένωση, 1924, 78')
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Τζίγκα Βερτόφ
Φωτογραφία: Μιχαήλ Κάουφμαν
Μοντάζ: Ελισαβέτα Σβίλοβα
Παραγωγή: Goskino (Μόσχα)
Ύμνος στη σοβιετική καθημερινότητα, το Κινηματογραφικό Μάτι καταγράφει τη ζωή τόσο στα χωριά όσο και στις πόλεις, με έμφαση στην ακατάπαυστη δράση των νεαρών λενινιστών: Οι πιονέροι του χωριού κολλούν αφίσες για τα πλεονεκτήματα της αγοράς κρέατος από το συνεταιρισμό, βοηθούν τις γυναίκες στις δουλειές, αλλά και επιδίδονται σε εντυπωσιακούς διαγωνισμούς βουτιάς. Οι κομσομόλοι της πόλης ελέγχουν την τιμολόγηση των τροφίμων στην ιδιωτική αγορά κι έπειτα συρρέουν στα χωριά για να βοηθήσουν στα χωράφια και στη συντήρηση των μηχανημάτων. Το Κίνοτς (κινηματογραφικό μάτι) παρακολουθεί αθέατο τους νεαρούς πρωτοπόρους αλλά και τους μεγαλύτερους, «πιάνοντας τη ζωή εξ απροόπτου». Αντιστρέφει την πορεία ενός βοδιού από το σφαγείο πίσω στο βοσκοτόπι του, επισκέπτεται ένα απομονωμένο άσυλο ψυχικά ασθενών, φεύγει έπειτα για να κατασκοπεύσει τα φτωχά περίχωρα της πόλης.
Το Συμβούλιο των Τριών -ή αλλιώς ο σκηνοθέτης Τζίγκα Βερτόφ, ο φωτογράφος οπερατέρ Μιχαήλ Κάουφμαν και η μοντέζ Ελισαβέτα Σβίλοβα- εφαρμόζει τις αρχές των Κίνοτσι σε ένα πλούσιο οπτικό υλικό με στόχο την καταγραφή της «απρόβλεπτης κι αληθινής σοβιετικής ζωής». Η επιτυχία του φιλμ (βραβεύτηκε το 1924 με το αργυρό μετάλλιο και τιμητικό δίπλωμα στη Διεθνή Εκθεση του Παρισιού) οδήγησε τη σοβιετική εξουσία στο να αναθέσει στον Βερτόφ ακόμη δύο ταινίες, τo Εμπρός, Σοβιέτ! (Shagav Sovet!, 1926) και το Ενα Εκτο του Κόσμου (Shestava Chast Mira, 1926), ανοίγοντας το δρόμο για τη διεθνή αναγνώριση του μεγάλου σοβιετικού δημιουργού.
~ Παρασκευή 13/02/2015 ~
ΤΟ ΕΝΑ ΕΚΤΟ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
(Shestaya Chast Mira, Σοβιετική Ένωση, 1926, 75')
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Τζίγκα Βερτόφ
Φωτογραφία: Μιχαήλ Κάουφμαν
Βοηθός σκηνοθέτη, Μοντάζ: Ελισαβέτα Σβίλοβα
Παραγωγή: Goskino (Μόσχα)
Το Ενα Εκτο του Κόσμου είναι μια ταινία που ανατέθηκε στον Βερτόφ από τον κρατικό συνεταιρισμό Gostorg, με τον τίτλο να παραπέμπει στην τεράστια έκταση της Σοβιετικής Ενωσης. Σε συνέντευξή του στις 17 Αυγούστου του 1926 στην εφημερίδα Κίνο, ο Βερτόφ αναφέρει για την ταινία: «Το Ενα Εκτο του Κόσμου είναι κάτι παραπάνω από μια ταινία, από αυτό που έχουμε συνηθίσει να καταλαβαίνουμε από τον όρο "ταινία". Είτε πρόκειται για επίκαιρα, για κωμωδία, για μια καλλιτεχνική ταινία, το Ενα Εκτο του Κόσμου είναι πέρα από τα όρια αυτών των ορισμών, είναι ήδη το επόμενο στάδιο μετά την ιδέα της έννοιας του κινηματογράφου... Το σύνθημά μας είναι: Ολοι οι πολίτες της Ενωσης Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών ηλικίας 10-100 ετών πρέπει να δουν αυτό το έργο. Μέχρι τη δέκατη επέτειο του Οχτώβρη, δεν πρέπει να υπάρχει ούτε ένας που δεν έχει δει το Ενα Εκτο του Κόσμου». Η πρώτη σκηνή της ταινίας δεν διαδραματίζεται στην ΕΣΣΔ, αλλά στον καπιταλιστικό κόσμο. Ανδρες και γυναίκες χορεύουν φοξ τροτ με φανταχτερά ρούχα ενώ ταυτόχρονα ένα γραμμόφωνο στην αντίπερα όχθη παίζει μια ομιλία του Λένιν. Στην εξέλιξη της ταινίας παρακολουθούμε μια γιορτή του σοβιετικού λαού και της βιομηχανίας της ΕΣΣΔ.
Μέσα από ένα οδοιπορικό, απεικονίζονται εκείνα τα τμήματα του σοβιετικού λαού που κατοικούν σε απομακρυσμένες περιοχές της ΕΣΣΔ και παρουσιάζεται ο πλούτος της σοβιετικής γης, που είναι περιουσία του λαού. Εστιάζοντας στην εθνική και πολιτιστική ποικιλομορφία του λαού, η ταινία είναι στην πραγματικότητα μια πρόσκληση για ενότητα προκειμένου να οικοδομηθεί μια «πλήρης σοσιαλιστική κοινωνία». Η ταινία αποτελείται από υλικό που κινηματογράφησαν οκτώ ομάδες Κίνοτσι κατά τη διάρκεια των ταξιδιών τους, υπό την επιμέλεια του Βερτόφ.
~ Παρασκευή 20/02/2015 ~
Ο ΕΝΔΕΚΑΤΟΣ ΧΡΟΝΟΣ
(Odinnadcatyj, Σοβιετική Ένωση, 1928, 52')
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Τζίγκα Βερτόφ
Φωτογραφία: Μιχαήλ Κάουφμαν
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελισαβέτα Σβίλοβα
Παραγωγή: VUFKU (Κίεβο)
Η ταινία Ο Ενδέκατος Χρόνος, γυρισμένη για τον εορτασμό της δέκατης επετείου της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917, σηματοδοτεί την έναρξη της δεύτερης δεκαετίας της Σοβιετικής Ενωσης, παρουσιάζοντας τα κατορθώματα στον τομέα των κατασκευών και την εξέλιξη της σοβιετικής τεχνολογίας. Ο ίδιος ο Βερτόφ αναφέρει ότι η ταινία χρησιμοποιεί «τη γλώσσα του ματιού», καθώς και τη «σοσιαλιστική γλώσσα», δείχνοντας τα επιτεύγματα του σοβιετικού κράτους στον ενδέκατο χρόνο του. Γυρισμένη στην Ουκρανία, με πλάνα από τον ποταμό Δνείπερο και τις προσπάθειες κατασκευής των γιγάντιων υδροηλεκτρικών σταθμών στην περιοχή, έργων-ορόσημων για τον εξηλεκτρισμό της σοσιαλιστικής χώρας (ως «εργατική εξουσία συν εξηλεκτρισμός» είχε παροιμιωδώς ορίσει ο Λένιν το σοσιαλισμό στα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια), η ταινία καταγράφει τη μεγάλη μάχη για την εκβιομηχάνιση της Σοβιετικής Ενωσης, με τον Βερτόφ να συνδέει το θέμα της εργασίας με την υπεράσπιση του οράματος των εργατών και τη διεθνή αλληλεγγύη.
ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ: Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΝΤΟΝΜΠΑΣ
(Entuziazm: Simfoniya Donbassa, Σοβιετική Ένωση, 1931, 65')
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Τζίγκα Βερτόφ
Φωτογραφία: Μπόρις Ζέιτλιν
Ήχος: Πέτερ Στρο
Βοηθός σκηνοθέτη, Μοντάζ: Ελισαβέτα Σβίλοβα
Παραγωγή: UKRAINFILM
Η τελευταία «ουκρανική» ταινία του Βερτόφ και ταυτόχρονα η πρώτη του ταινία με ήχο, ο Ενθουσιασμός γυρίστηκε κατά την πυρετώδη περίοδο του πρώτου πενταετούς πλάνου της ΕΣΣΔ, στα ορυχεία και τα εργοστάσια της ανατολικής Ουκρανίας, σε μια περίοδο που η κολεκτιβοποίηση βρισκόταν στα αρχικά της στάδια. Με μια ιδιαίτερα ευρηματική χρήση του ήχου, ο Ενθουσιασμός ξεκινά με τον κούκο του ρολογιού να χτυπά, ένα ήχο-αναφορά στο μακρινό πλέον τσαρικό παρελθόν της Ρωσίας. Μια νεαρή γυναίκα ακούει με ακουστικά μια εκπομπή συμφωνικής μουσικής. Ενα κοντράστ συναισθημάτων και καταστάσεων παρουσιάζεται με την απεικόνιση των θρησκευτικών συνηθειών του παρελθόντος και την αντικατάσταση μετέπειτα του σταυρού στην κορυφή της εκκλησίας με τη σοβιετική σημαία. Το παλιό έχει δώσει τη θέση του στο νέο, με τον Βερτόφ να συνθέτει επιβλητικές εικόνες που γίνονται ωδή στη σοσιαλιστική εκβιομηχάνιση. Ο σιδηρόδρομος εμφανίζεται ως συνδετικός ιστός, για τη μεταφορά πρώτων υλών στα εργοστάσια και από τα εργοστάσια για την τροφοδότηση των αγροτικών περιοχών. Η ταινία υμνήθηκε από καλλιτέχνες όπως ο Τσάρλι Τσάπλιν, έπειτα ξεχάστηκε, ώσπου ανακαλύφθηκε ξανά από την κινηματογραφική πρωτοπορία της δεκαετίας του '60.
ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟΝ ΤΖΙΓΚΑ ΒΕΡΤΟΦ
Παρασκευές στις 8:30 μμ // Είσοδος ελεύθερη
Αγαθουπόλεως 65 & Αχαρνών, Αθήνα // Ιουστινιανού 24, Θεσσαλονίκη
kontra_ekdiloseis@eksegersi.gr
