Τρίτη 28 Αυγούστου 2018 στις 21.00
Προβολή ταινίας: Das Boot
Tην ερχόμενη Τρίτη 28/8 το ZAM συνεχίζει το αφιέρωμα του στον πολεμικό κινηματογράφο με τον κλασσική ταινία του Γερμανικού κινηματογράφου για τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο Das Boot (1981) του Wolfgang Petersen. Στην αυλή του ΔιαRτηρητεου στις 9:00 μ.μ.
ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΛΕΥΘΕΡΗ
"Μία από τις καλύτερες πολεμικές περιπέτειες όλων των εποχών στον κινηματογράφο. Το Das Boot («The Boat» ήταν ο αγγλικός τίτλος του και «Υποβρύχιο U-96: Επιστροφή στην Κόλαση» ο ελληνικός τίτλος) έχει να κάνει με την αποστολή των γερμανικών υποβρυχίων, των U-BOATS, να τορπιλίζουν και να βυθίζουν εμπορικά και φορτηγά πλοία των συμμαχικών δυνάμεων στον Ατλαντικό ωκεανό, τα οποία μετέφεραν διαφόρων ειδών προμήθειες από τις Η.Π.Α. στην Αγγλία, κυρίως, και στη Σοβιετική Ένωση. Μιλάμε για άλλη μια ταινία με θέμα τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μόνο που αυτή τη φορά οι πρωταγωνιστές είναι τα μέλη του πληρώματος ενός γερμανικού υποβρυχίου. Βλέπουμε, δηλαδή, τον πόλεμο με τα μάτια των Γερμανών.
Η επονομαζόμενη «Μάχη του Ατλαντικού» ήταν μία από τις πιο καθοριστικές μάχες στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς, ειδικά η Αγγλία, ως νησί, είχε μεγάλη δίψα για πολεμικές και άλλες προμήθειες. Με τα λόγια του Τσώρτσιλ «Η μάχη του ατλαντικού ήταν ο κυρίαρχος παράγοντας ολόκληρου του πολέμου. Ούτε για μια στιγμή δεν μπορούσαμε να ξεχάσουμε πως οτιδήποτε συνέβαινε αλλού, στη ξηρά, στη θάλασσα ή στον αέρα είχε άμεση εξάρτηση από την έκβαση αυτής της μάχης». Τελικά, οι συμμαχικές δυνάμεις κέρδισαν αυτή τη μακροχρόνια στρατηγική μάχη, με τελικό απολογισμό τη βύθιση από τους Γερμανούς 3.500 εμπορικών και 175 πολεμικών πλοίων και την καταστροφή από τους συμμάχους 783 U-BOATS (γερμανικών υποβρυχίων). Η ταινία αυτή μας αφηγείται την αποστολή ενός U-BOAT.
Η αλήθεια είναι πως η ταινία κάνει έναν πολύ διακριτικό πολιτικό σχολιασμό, κυρίως παρουσιάζοντας μας τον πλοίαρχο και το πλήρωμα του ως αρκετά φιλελεύθερους και ευρισκόμενους μακριά από τις ναζιστικές ιδέες. Οι ναύτες και οι αξιωματικοί δεν παρουσιάζονται σαν ναζιστικά τέρατα, όπως συμβαίνει σε όλες τις ταινίες με θέμα τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τους λείπουν οι οικογένειες τους, ανησυχούν για τη ζωή τους και είναι θύματα ενός αδυσώπητου ναζιστικού κράτους που τους υποχρεώνει να είναι στρατευμένοι.
Δυσανασχετούν με την προπαγάνδα του ναζιστικού κράτους και παραπονιούνται πως η μόνη μουσική που μπορούν να ακούσουν είναι τραγούδια εγκεκριμένα από το κράτος. Ο πλοίαρχος τονίζει με σαρκασμό για το γερμανικό υπουργείο προπαγάνδας πως ο Τσώρτσιλ είναι για μεθύστακας και παρανοϊκός (όπως τον παρουσιάζει το γερμανικό ραδιόφωνο), ιδιαίτερα αποτελεσματικός και πως οι Άγγλοι βελτιώνονται συνεχώς στις πολεμικές τους τακτικές. Πάντως, οι ναύτες του U-BOAT είναι σαφέστατα πιστοί στην αποστολή τους, την οποία υπηρετούν με αυταπάρνηση.
Ο σκηνοθέτης της ταινίας, ο Wolfgang Petersen, είναι εξαιρετικός στη δημιουργία ενός άκρως κλειστοφοβικού κλίματος στην ταινία, όπως αρμόζει σε κάθε ταινία με υποβρύχια που σέβεται τον εαυτό της. Υπάρχουν σκηνές που το υποβρύχιο βυθίζεται όλο και περισσότερο στη θάλασσα, σε βάθος πέραν των προδιαγραφών του, για να αποφύγει τις συμμαχικές βόμβες. Ο ήχος του μετάλλου που συμπιέζεται από την πίεση του νερού, η αγωνία των ναυτών και η γνώση πως αυτό συμβαίνει πολλά μέτρα κάτω από τη θάλασσα σε ένα μεταλλικό κατασκεύασμα στο οποίο στοιβάζονται πολλές δεκάδες ανθρώπων, προσδίδουν μια άκρως κλειστοφοβική ατμόσφαιρα. Είναι επίτευγμα πως ο Petersen καταφέρνει να δημιουργήσει μια πολύ μεγάλης διάρκειας ταινία (τρεις ώρες και 30 λεπτά) που διαδραματίζεται σχεδόν αποκλειστικά μέσα σε ένα υποβρύχιο στενάχωρο με πολλούς ναύτες και ταυτόχρονα να είναι πλήρως λειτουργική, με πολύ αγωνία και ενδιαφέρουσα σε όλη τη διάρκεια της. Ο χειριστής της κάμερας, ο υπεύθυνος, δηλαδή, της διεύθυνσης φωτογραφίας, ο Jost Vacano, αξίζει πολλούς επαίνους.
Η ταινία είναι περισσότερο μια συναρπαστική πολεμική περιπέτεια, παρά ένα αντιπολεμικό έργο. Σίγουρα, οι αφύσικες συνθήκες για την ανθρώπινη φύση που παρακολουθούμε να επικρατούν είναι από μόνες τους αρκετές για να καταδείξουν τη βαρβαρότητα του πολέμου. Η ταινία, όμως, είναι κυρίως ένα παιχνίδι στρατηγικής μεταξύ του U-BOAT που επιδιώκει να βυθίσει τα εμπορικά πλοία των συμμάχων και των αγγλικών πολεμικών πλοίων (Destroyers) που το κυνηγούν για να το καταστρέψουν. Οι σκηνές που ο πλοίαρχος δίνει διαταγές για ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης, για απότομη βύθιση πέραν των επιτρεπτών ορίων, που προσπαθεί να διαβάσει τις μπλόφες και τη στρατηγική των κυνηγών του κ.τ.λ. είναι συναρπαστικές και ταυτόχρονα ρεαλιστικές. Για την ταινία, άλλωστε, χρησιμοποιήθηκαν οι συμβουλές πραγματικών πλοιάρχων των U-BOATS και ο Petersen διασφάλισε πως τα πάντα θα ήταν ακριβή και ρεαλιστικά, από τις τακτικές μάχης μέχρι την τελευταία βίδα στο εσωτερικό του υποβρυχίου.
Πολύ καλές είναι και οι ερμηνείες των ηθοποιών στους βασικούς πρωταγωνιστικούς ρόλους. Η ταινία είχε προταθεί για έξι Όσκαρ, μεταξύ των οποίων για τα Όσκαρ καλύτερου σεναρίου, καλύτερης σκηνοθεσίας και καλύτερης φωτογραφίας. Τελικά, δεν κέρδισε κανένα. Μπορεί στα Όσκαρ, όμως, να μην κέρδισε τίποτα αλλά με το πέρασμα του χρόνου η ταινία έχει αποδείξει την αξία της.
Αρχικά κυκλοφόρησε στους κινηματογράφους η έκδοση των 150' και μετά προέκυψε (το 1997) το director's cut με διάρκεια 209'. Και οι δύο εκδοχες προέρχονται από υλικό που είχε προβληθεί στην γερμανική και αγγλική τηλεόραση, διάρκειας 300'. Η καλύτερη έκδοση είναι το director's cut των 209' λεπτών, όπου έχει και σκηνές δράσης και ανάπτυξη χαρακτήρων.
Το «Das Boot» είναι σίγουρα η καλύτερη ταινία με υποβρύχια και μία από τις καλύτερες πολεμικές ταινίες όλων των εποχών."
Αριστείδης Πετρόπουλος